BİRAZ TARİH “İDRİSİ BİTLİSİ”

 

      Tarihte bazı kişiler vardır ki haklarında hep iyi şeyler söylenir, bazıları da hep olumsuz şeylerle anılırlar. İdrisi Bitlisi öyle biridir ki hakkında olumlu düşünenler olduğu gibi, olumsuz şeyler düşünenlerin sayısı da az değildir.

İdrisi Bitlisi  (1452 Bitlis 1520 İstanbul )  Bitlis Mirlerinden olup, Mirliği zamanında Kürt Mirliklerin, Şii Sefevilerin şerrinden kurtulmak için, Suni Osmanlı Devletine katılmasına öncülük etmiş biridir. Bitlis Mirlik Medreselerinde okumuş, o devirde dünya siyasetini iyi okuyan, önünü gören bir kişiliğe sahipti, onun devrinde Kürt Mirliklerin başı hep Şii İran Sefevileri ile  dertte idi, Önceleri Timur sonra Şah İsmail'e kadar tüm Sefevi liderleri Kürt Mirliklerin üstünde terör estirip büyük katliam ve yıkıntılara giriştiler, hiçbir zaman birlik olmayan Kürt Mirlikleri çaresiz şuradan şuraya kaçıştılar, dağlara sefevi Atlarının gidemeyeceği yüksek kesimlerde yıllarca saklanmaktan başka çareleri yoktu, birlik olmamanın cezasını çektikleri halde hiçbir zaman bunu denemediler.

    İşte tam böyle bir zamanda Bitlis Miri İdris, Osmanlılarla temasa geçer, Amasya'ya gider Yavuz Sultan la görüşür, sayıları 17 diyende var, 46 ya kadar sayılarını çıkaranlarda var. Bu Mirliklerin gönüllü olarak Osmanlı Devletine katılması öncülüğünü yapar.

Osmanlı Devleti Şii Sefevilerin önünü kesmek için bu fırsatı kaçırmazdı, Yavuz Selim Sultan mührünü basmış boş kağıdı İdris'e verir git ne isteğiniz varsa yazın kabulümüzdür der, ancak İdris Yavuza derki bizi idare edecek birini sen gönder, Yavuz bunun Üstüne Bıyıklı Mehmet Paşayı Kürt Mirlilerin üstüne tayin eder.

    Orda oturup İdris bey ile Yavuz Sultan arasında bir antlaşma metnini hazırlarlar, bu Antlaşmaya göre.

Cizir, Bitlis, Hakkari gibi altı büyük mirliklere Hükümet statüsü verilir.

     Geri kalan ufak Mirliklerde bunlara tabi olur.

      Kürt Mirlikleri Osmanlı devletine vergi verecek, savaş sırasında Asker yardımı yapacak.

      Osmanlı devleti Kürtleri Sefevi saldırılarına karşı koruyacak.

Osmanlı devleti bu Mirliklerin iç işlerine karışmayacak.

    Bu anlaşmadan hemen sonra ( 1514 ) Kürtlerin yardımı ile Sefevi ordusu Çaldıranda perişan ederler, o gün den sonra Sefeviler hiçbir zaman eski gücene gelemezler, İdrisi Bitlisi Yavuz Selim ile beraber Mısır seferine katılır, sonra onunla İstanbul'a döner ve 1520 yılında orda ölür.

    Bu antlaşmadan sonra Kürt Mirlikleri vergiden dolayı Osmanlı devletinin kasası, cepheye gönderilen Kürt gençlerinden de asker tarlası olur.  1656 yılında Bitlis Mirliği ortadan kaldırılıp Osmanlı valisi atanır,  öbürleri de şu veya bu şekilde 1803 yılına kadar devam ederler, bu Tarihte Sultan üçüncü Mahmut bir ferman çıkarır ve tüm Mirlikler 50 sene devam eden bir trajediden sonra, ortadan kaldırılır tarih olurlar.

İdrisi Bitlisi için Kürtleri Osmanlıya katıp Sefevi saldırılarından koruduğu için iyi diyenler olur. Tüm Mirliklerin Osmanlı tarafından yıkıldığına sebep olduğu için kütü yaptı diyenler olur. Ama şurası bir gerçek ki, eger İdrisi Bitlisi Yavuz'un adına değil de, bir Kürt Liderinin hesabına çalışsaydı kesinlikle Kürtleri bir araya toplayıp başarılı olamazdı.