Yaklaşık 1,5 yıl önce başlatılan proje kapsamında Dideban Dağı’na yerleştirilen sensörler ve mobil istasyonla birlikte Türkiye’de ilk kez bu ölçekte bir sistem uygulamaya alınmış oldu.
Yaklaşık 1,5 yıl önce başlatılan ve geçen günlerde mobil cihazı ve sensörlerinin yerleştirilmesi ile hayata geçirilen 'Çığ Önleme Projesi', Türkiye’de ilk defa Bitlis’te uygulanmaya başlandı. Kentin İnönü Mahallesi’nin kuzey yamaçlarında geçen yıllarda meydana gelen çığların ardından vatandaşların yaşadığı tedirginliği azaltmak amacıyla kurulan çığ önleme aparatları, bölgede yaşayan yaklaşık 140 haneyi bu etkiden kurtaracak. AFAD Bitlis İl Müdürlüğü teknik personelinin önerisiyle, TÜBİTAK tarafından geliştirilen proje, ilk etapta bölgenin en yüksek noktasına bir çığ gözlem istasyonu kurulmasıyla başladı. Dideban Dağı’na yerleştirilen 12 sensör, kar kalınlığı, toprak sıcaklığı, nem, rüzgar yönü ve şiddeti gibi verileri mobil olarak kullanılan ve içinde yerli ve milli yazılımlar yüklenmiş bilgisayarlara ulaştırıyor. Bu sayede olası bir çığ felaketinin önüne öncesinden geçilmesi sağlanıyor.
'TÜRKİYE'DE İLK DEFA UYGULANIYOR'
Başlangıçta sabit sistem olarak tasarlanan proje, yapılan teknik çalışmalar sonucunda mobil hale getirildi. Geliştirilen özel karavan, güneş panelleriyle kendi enerjisini üretebilen, dört kişinin konaklayabileceği mutfak ve modüler banyo gibi donanımlara sahip bir mobil gözlem istasyonu olarak tasarlandı. Bu sayede sistem, farklı afet bölgelerine de taşınabilecek. AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk, "Yaklaşık 1,5 yıl önce başladığımız çığ riski projesinin birinci fazını tamamladık. Türkiye’de ilk defa uygulanan bu projenin pilot ili olarak Bitlis seçildi" dedi.
Oruk, projenin temel amacının, riskli bölgeleri tamamen kapatmak yerine önlem alarak halkı korumak olduğunu belirterek, "Yaklaşık 140 haneyi etkileyen bir bölgede çığ riski mevcuttu. AFAD Başkanlığımız tarafından yürütülen bu proje kapsamında burada gözlem istasyonu kurduk ve 12 sensör yerleştirildi. İlk etapta sadece bir gözlemle başlayıp orada sabit bir alana veri aktarılması planlanırken teknik ekibimizin çalışmaları ve TÜBİTAK'ın geliştirmeleri sonucunda projemiz hareketli bir istasyona çevrildi. Proje kapsamında daha sonra bir karavan ve mobil gözlem istasyonu geliştirildi. Şu an yaklaşık Dideban Dağı’nda oluşturulan 12 tane gözlem istasyonu sonucunda bölgede yağan kar miktarı, toprak sıcaklığı, rüzgar sıcaklığı, nem ve kar kalınlığı ölçülerek bölgede oluşan kar karakteristiği bir moderatör aracılığıyla analizi yapılacak" diye konuştu.
‘YERLİ YAZILIMLA DIŞA BAĞIMLILIK KALKIYOR’
Kurulan istasyondan alınan verilerin değerlendirilmesi sonucunda bölgede çığ riskinin ne düzeyde olacağının önceden tespit edilerek müdahale şansının daha hızlı olacağını da belirten Oruk, ikinci etapta ise bunun önlem aşamasına geçileceğini söyledi. Gözlem istasyonundan gelen verilerin sağlıklı analizi için TÜBİTAK tarafından yerli ve milli bir yazılım programı geliştirildiğini belirten Oruk, "Artık yurt dışına bağlı kalmadan, yerli imkanlarla veriler analiz edilebilecek. Bu da hem güvenliği hem de müdahale hızını artıracak. İkinci etapta sistem farklı bölgelere de yayılacak. İlk etapta sadece Dideban Dağı bölgesine yerleştirildi. Ancak gözlem istasyonlarımızın sayısını arttıracağız. Nemrut bölgesine veya Karçinbaşı bölgesinde ana yol güzergahlarına sensörleri arttırarak bütün veri akışlarımızı tek bir istasyona taşıyabileceğiz. Bu verilerimiz aynı zamanda AFAD başkanlığımız Ankara'dan ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) yerleşkesinden de gözlemlenecek. Bizim gözümüzden kaçan bir şey olması halinde oralardan da bizlere uyarılar gelecek. İkinci etabında daha geniş lokasyonlarda bu hizmeti vermiş olmayı umut ediyoruz" dedi.